Gedragsproblemen bij kinderen en jongeren

Introductie: Een handboek voor ouders, leerkrachten en jeugdhulpverleners

Gedragsproblemen bij kinderen en jongeren vragen om een goede aanpak. Echt Wel! is een handboek voor als je vastloopt als ouder, leerkracht of jeugdhulpverlener. Als je bent uitgepraat, als je hebt geprobeerd gewenster gedrag op te bouwen met stickers, of andere methoden. En dat lukt niet goed. Het maakt je steeds boos, machteloos en teleurgesteld.

Echt Wel! neemt je stap voor stap mee in een aanpak waardoor je weer overzicht krijgt over je handelen. Het boek geeft je een training. Je kunt op elk moment beginnen als je vindt dat het nodig is. De training van opvoeders begint niet met opgewekte algemene adviezen, maar juist bij moeilijke situaties. Echt Wel! is niet vanachter het bureau ontworpen, maar op de werkvloer. Bij de aanpak van gedragsproblemen bij kinderen en jongeren start je vanuit de realiteit van een vastgelopen opvoedingssituatie thuis, in de klas, op de vereniging, of in het instituut.

Het boek leert je de interactie tussen kind en opvoeder niet als vastgelopen te zien, maar als een trainingssituatie. Dat levert geen vaste recepten op, maar een methode. De tekst leest als een cursus. Je ontwikkelt zelf vaardigheden in het trainen van het kind. En daar leert het kind met forse gedragsproblemen meer van, dan van nog meer straf.

Echt Wel! is geschreven als handboek, dus met duidelijke adviezen over de aanpak. De opzet van het boek zorgt ervoor dat je het ook als handig naslagwerk kunt gebruiken.

Hoofdstuk 1: Breng de situatie in kaart

Bij forse gedragsproblemen van een kind heb je vaak van alles geprobeerd om een oplossing te vinden. Je bent in een cirkel van teleurstelling, boosheid en machteloosheid terechtgekomen. Er is een ingewikkelde situatie ontstaan, waarin eenvoudige tips over de aanpak niet werken.

Dit hoofdstuk helpt je om de ontstane situatie eerst in kaart te brengen.

Hoofdstuk 2: Repareer je eigen werkhouding

Je constateert dat ‘alles’ is geprobeerd en dat ‘niets’ werkt. Je bent beurtelings erg boos en gelaten en niet goed in staat een aanpak te verzinnen die echt werkt.

Dit hoofdstuk helpt je om uit die machteloze impasse te komen.

Hoofdstuk 3: Bereid de interventie voor

Zich herhalend ongewenst gedrag van een kind dient serieus genomen te worden. Je kunt niet wachten met het bedenken van een aanpak tot het gedrag zich voordoet. Na het aannemen van een andere werkhouding zul je een systematiek leren en oefenen. Hiermee kun je in verschillende situaties gerichte interventies voorbereiden.

Dit hoofdstuk helpt je bij het voorbereiden van een interventie.

Hoofdstuk 4: Houd een werkbespreking in groeitaal

Op het moment dat het ongewenste gedrag zich voordoet, moet het voor zowel het kind als voor jou duidelijk zijn wat de interventie zal zijn. Die interventie vertel je aan het kind tijdens een werkbespreking vooraf. Ook als het kind op een laag niveau functioneert, zal hij beter luisteren als je hem in groeitaal toespreekt.

Dit hoofdstuk helpt je bij het voorbereiden van een werkbespreking.

Hoofdstuk 5: Pas de sanctie toe

Zeg wat je doet en doe wat je zegt. Je hoeft het moment waarop het ongewenste gedrag optreedt niet meer te vrezen. Je hebt je werkhouding gerepareerd en de interventie bedacht en aangekondigd. Nu weten alle partijen wat er gaat gebeuren.

Dit hoofdstuk helpt je om de sanctie op het reactieve moment steeds op dezelfde manier toe te passen.

Hoofdstuk 6: Bespreek na in groeitaal

Een korte nabespreking is onderdeel van het programma. Je beschouwt de hele interventie als oefening voor het kind. Je bespreekt de oefening in groeitaal na. Het kind leert geleidelijk een verband te leggen tussen zijn gedrag en de consequenties daarvan. Dat kan leiden tot een gewoonte om uit zichzelf ander gedrag te vertonen.

Dit hoofdstuk helpt je bij het voeren van een nabespreking.

Bijlagen

In de zes hoofdstukken van dit handboek zijn begrippen en metaforen gebruikt die om nadere uitleg vragen. Dienuitleg vind je in deze Bijlagen. Zo hoeft de instructie niet te worden onderbroken en weet je steeds waar je de uitleg kunt vinden.

In de Bijlagen staan ook tien uitgebreidere portretten van jongere en oudere kinderen met forse gedragsproblemen.